Uztaro

XVII. mendeko eliza katoliko-kontrarreformistaren mezua bere irakurleen artean zabaltze aldera, hainbat etsenplu eta aipu txertatu zituen Axularrek Geron; tartean badira idazle klasikoen lanetatik ateratako zenbait adibide, eta, XVII. mendean ohikoa zen bezala, Axularrek ez zituen horiek jatorrizko iturri klasikoetatik hartu, ezpada bestelako testu eta lanetatik. Artikulu honetan, Axularrek jasotako Terentzioren esaera baten iturriak zein izan daitezkeen aztertzen dugu («Sine Cerere et Bacho friget Venus» = Ax. 264), Geroko beste pasarte baten argitan («Hargatik pintatzen zuten Venus jarririk» = Ax. 249). Azterketa horrek lotura garbiak ezartzen ditu Geroren eta Axularren garaiko beste aszetika-liburu batzuen artean, baina liburu horiek ez dute Axularren testua guztiz azaltzen; bai azaldu lezake, ordea, Laurens van Haecht Goidtsenhovenen Mikrokosmos edo Parvus Mundus (Anberes, 1579) liburuko enblema batek.

Gako-hitzak: Axular -- Gero -- Iturriak -- Mikrokosmos -- Parvus Mundus -- Enblematika

[Title]

[Abstract]

In order to spread among his readers the message of the Catholic counter-reformist Church of the 17th century, Axular included several exempla and quotations in his famous work Gero; some of them come from the works of ancient classical authors, and, as was customary in the 17th century, Axular did not take them directly from the original classical works, but from other contemporary texts. In this article, we examine the possible sources of a proverb of Terence included in Gero («Sine Cerere et Bacho friget Venus» = Ax. 264), in the light of another passage of the book («Hargatik pintatzen zuten Venus jarririk» = Ax. 249). Our study establishes clear links between Gero and other contemporary ascetic works; these links do not fully explain Axular’s text, but an emblem from Laurens van Haecht Goidtsenhoven’s Mikrokosmos or Parvus Mundus (Antwerp, 1579) could do it.

Key words: Axular -- Gero -- Sources -- Mikrokosmos -- Parvus Mundus -- Emblems